Enabel bevordert vrouwelijk ondernemerschap in Afrika en het Midden-Oosten
Voor de Belgische ontwikkelingssamenwerking is het bevorderen van vrouwelijk ondernemerschap een belangrijke hefboom om de duurzame-ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) te realiseren. Op initiatief van de minister van Ontwikkelingssamenwerking en Grootstedenbeleid heeft het Belgisch ontwikkelingsagentschap Enabel de Awa-prijs in het leven geroepen. Met deze prijs wil België veelbelovende initiatieven van vrouwelijke ondernemers in Afrika en het Midden-Oosten belonen en vrouwelijk leiderschap bevorderen.
Uit meer dan 2400 inzendingen uit 16 landen[1] selecteerde de Belgische ontwikkelingssamenwerking twaalf laureaten, in vier categorieën: start-up, scale-up, innovatie, en een publieksprijs. De vier winnaressen komen uit Marokko, Mali, Rwanda en Burundi. Zij nemen op donderdag 26 januari hun prijs in ontvangst tijdens de officiële prijsuitreiking in aanwezigheid van Hare Majesteit Koningin Mathilde en van minister van Ontwikkelingssamenwerking en Grootstedenbeleid Caroline Gennez.
Rolmodellen
Aminata Simpara uit Mali wint de prijs in de categorie Start-up. Zij is oprichtster en directrice van N’terini, een bedrijfje in de hoofdstad Bamako dat sinds 2021 wasbaar en dus herbruikbaar maandverband produceert.
Aminata heeft een diploma journalistiek en communicatie op zak, maar met haar bedrijf wil ze het taboe van de menstruele armoede doorprikken en concrete oplossingen aanbieden. Heel wat jonge meisjes in Mali kunnen zich geen maandverband veroorloven omdat het te duur is, en vaak blijven ze dan tijdens hun maandstonden weg van school. Met haar bedrijfje heeft Aminata in minder dan twee jaar al 5000 klanten gevonden en zes arbeidsplaatsen gecreëerd.
Credia Umuhire Ruzigana uit Rwanda wint de Awa-prijs in de categorie ‘Scale-up’. Credia (25) is oprichtster en directrice van Imanzi Creations, een bedrijf dat sinds 2019 romans, stripverhalen en gezelschapsspelen uitgeeft waarin oude verhalen en sprookjes uit de rijke culturele geschiedenis van Rwanda nieuw leven wordt ingeblazen.
In Rwanda bestaat er geen echte leescultuur en veel bibliotheken en uitgevers zijn er niet. Credia wil met haar onderneming die trend keren en tegelijk de alfabetisering in het land ondersteunen.
Rim Machhour (26) is oprichtster en directrice van Dealkhir.ma uit Marokko. Zij wint de Awa-prijs in de categorie Innovatie. Rim Machhour heeft een masterdiploma Sociale Innovatie en stond in 2021 mee aan de wieg van Dealkhir.ma, een project rond solidaire e-commerce.
Mensen die online aankopen doen, krijgen via het platform Dealkhir de mogelijkheid om een gratis gift te doen ten voordele van solidaire gemeenschapsprojecten. Dankzij partnerschappen met bedrijven kan Dealkhir die giften gratis aanbieden. In twee jaar tijd heeft Rim Machhourr zo al 60 aankopen weten te realiseren voor 8 sociale projecten.
Kathia Iradukunda uit Burundi ten slotte is oprichtster en directrice van Hyacinth Art House. Zij wint de publieksprijs. Kathia (26) is erg begaan met milieubescherming en heeft in 2021 een onderneming opgericht die de invasieve waterhyacint in het Tanganyika-meer een halt wil toeroepen.
Hyacinth Art House verwijdert de woekerende waterhyacinten uit het meer en transformeert ze tot artistieke voorwerpen (manden, tapijten, onderleggers…). Op die manier draagt ze bij aan de sanering van het Tanganyika-meer, aan de promotie van de Burundese ambachtskunst en aan de versterking van de Burundese vrouwen. In minder dan twee jaar heeft Hyacinth Art House al vijf ton waterhyacinten uit het meer verwijderd en honderd vrouwen opgeleid in weeftechnieken.
Emancipatie overwint ongelijkheid
Wereldwijd is één op de drie ondernemingen in handen van een vrouw. In sub-Saharaans Afrika zijn de meeste zelfstandigen vrouwen. In samenlevingen waar de vooruitzichten op loonarbeid beperkt of onbestaande zijn, is ondernemerschap vaak het belangrijkste bestaansmiddel voor mannen en vrouwen. Voor vrouwen is het een hefboom voor financiële emancipatie waarvan de positieve effecten ook voelbaar zijn voor het gezin. Wanneer een vrouw toegang heeft tot ondernemerschap genereert zij immers extra inkomen voor haar huishouden en versterkt zij haar positie binnen het gezin. Bijna 90 % van het inkomen dat vrouwen via hun onderneming genereren, investeren zij opnieuw ten voordele van de familiekring, de plaatselijke gemeenschap en dus per uitbreiding voor de hele samenleving.
Maar vrouwen worden op hun weg naar ondernemerschap vaker dan mannen geconfronteerd met obstakels. Die zijn niet altijd gemakkelijk te overwinnen. Soms gaat het om juridische ongelijkheid: in sommige landen mogen vrouwen zonder de toestemming van hun man geen bankrekening beheren of een onderneming starten. In sub-Saharaans Afrika, Noord-Afrika en het Midden-Oosten heeft minder dan 40 % van de vrouwen een bankrekening. In sommige omgevingen wordt het ondernemerschap als een onaanvaardbare activiteit voor een vrouw gezien. Sociale normen kunnen leiden tot een gebrek aan zelfvertrouwen en kunnen vrouwen ontmoedigen om een zaak op te richten.
Door veelbelovende vrouwelijke ondernemers als rolmodellen in de schijnwerpers te zetten, wil de Awa-prijs het ondernemerschap van vrouwen demystificeren. De prijs wil mannen en vrouwen laten zien dat ondernemerschap synoniem kan zijn met sociaal succes, persoonlijke ontwikkeling en positieve effecten op gemeenschappen, terwijl het evenwicht in het gezin behouden blijft.
Deze eerste editie van de Awa-prijs liep van oktober tot december 2022. Meer dan 2400 inzendingen uit 16 landen werden beoordeeld op uiteenlopende criteria (waaronder kwaliteit, pertinentie, motivatie, inclusie, haalbaarheid, klimaatvriendelijkheid…). Daarvan werden 80 onderneemsters geselecteerd, en van die 80 werden uiteindelijk 12 finalisten gekozen op basis van interviews met een jury waarin de Belgische ontwikkelingssamenwerking, de Belgische Investeringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (BIO) en Belgische ondernemers vertegenwoordigd waren. De publieksprijs werd via een online stemming toegekend.
De laureaten van de Awa-prijs krijgen een professionele begeleiding gedurende een week in België, met netwerkingmogelijkheden en persoonlijke capaciteitsontwikkeling. Ze krijgen in eigen land een jaar lang professionele begeleiding om hun onderneming verder te laten groeien.
[1] Tanzania, Marokko, Rwanda, Oeganda, Benin, Jordanië, Senegal, Guinee, Palestina, DR Congo, Burkina Faso, Burundi, Mali, Mauritanië, Mozambique en Niger.
