Benin: vrouwen in de ananasteelt verbeteren hun zakelijke vaardigheden en gezinsinkomen
Christiane Gbedji weet nu hoe ze een kasboek moet bijhouden, het budget van haar ananasboerderij moet beheren en microfinanciering kan krijgen om haar zaak uit te breiden. Samen met haar man ziet ze nu een betere toekomst voor hun boerderij. Meer dan 650 vrouwen hebben een identiek parcours afgelegd.
“Ik ben blij. Ik ben zo gelukkig! Ik kan zelf een kasboek bijhouden zonder de hulp van een familielid; het is meer dan een droom die zojuist is uitgekomen”, zegt een stralende Christiane, die net de opleidingscyclus heeft afgerond die door Enabel en de Universiteit van Namen, in samenwerking met de plaatselijke Beninese autoriteiten, werd georganiseerd.
“Mijn echtgenoot en ik zijn erg enthousiast. Wij zijn er zeker van dat de omzet van ons ananasteeltbedrijf aanzienlijk zal stijgen, omdat wij onze planning en financieel beheer beter kunnen organiseren.”
Talrijke uitdagingen
Het parcours van Christiane is in meerdere opzichten een succes. Het is het resultaat van een empowermentinitiatief voor vrouwen dat Enabel uitvoerde in het kader van het DEFIA-programma (ontwikkeling van ondernemerschap in de ananassector). Dit initiatief is bedoeld om ananasteelsters in Benin te helpen de moeilijkheden rond hun activiteit, die noodzakelijk is voor het welzijn van hun gezin, te overwinnen:
- hun lage opleidingsniveau maakt boekhouden en financiële planning moeilijk;
- tradities maken dat zij hun man helpen voordat zij op hun eigen boerderij mogen werken, wat hun mogelijkheden beperkt om nieuwe inkomstenbronnen voor hun gezin aan te boren;
- zonder identiteitsdocumenten kunnen zij onder meer geen SIM-kaart registreren. Die is onontbeerlijk voor overschrijvingen per mobiele telefoon, om toegang te krijgen tot bepaalde overheidsdiensten zoals kadastrale registratie, om microkrediet aan te vragen en om zich vrij te verplaatsen om nieuwe afzetmogelijkheden voor hun producten te vinden.
In de gemeente Toffo, waar Christiane woont, hebben slechts twee van de 103 vrouwen die van het werk van Enabel profiteren, een identiteitskaart. Uit een onderzoek dat op verzoek van DEFIA door de NGO IPAD werd uitgevoerd bleek dat meer dan 95% van de begunstigden van het programma niet over identiteitsdocumenten beschikte, zelfs niet over een geboorteakte. Deze stand van zaken is zeer hinderlijk en versterkt hun onzekere positie.
Deze situatie is dus nadelig voor de positie van vrouwen in de ananassector en maakt het hun onmogelijk toegang te krijgen tot de steunmaatregelen die Enabel via het DEFIA-programma heeft genomen, met name de subsidies voor de uitbreiding van de plantages en de werkzaamheden voor het verwijderen van stronken, het ploegen en het planten van scheuten. Minder dan 7% van de ananasteelsters heeft hiervan geprofiteerd.
Toch is de rol van vrouwen cruciaal in de economie van Benin. 70% van hen woont namelijk op het platteland, waar zij 60-80% van het landbouwwerk verrichten en tot 44% van de diensten leveren die nodig zijn om hun gezin te voeden. In het productiegedeelte van de ananaswaardeketen vertegenwoordigen vrouwen ongeveer 15% van het totale aantal ananasbedrijven met een oppervlakte van minder dan 0,5 hectare.
Doelgerichte acties
Om deze uitdagingen aan te pakken hebben Enabel en de Universiteit van Namen een reeks acties opgezet om het ondernemerschap en de onafhankelijkheid van vrouwen in de ananassector te ondersteunen:
- Een opleidingscyclus afgestemd op de behoeften van ondernemende vrouwen, gekoppeld aan een speciale subsidie voor het verwijderen van stronken, het ploegen, het leveren en planten van zaailingen en het verstrekken van biologisch afbreekbare mulchfolie;
- Bevordering van de toegang van vrouwen tot land en het in contact brengen van vrouwen met eigenaars van ongebruikte en levensvatbare grond voor de ananasteelt met steun van de autoriteiten;
- Begeleiding van vrouwen bij de formaliteiten voor het verkrijgen van de nodige administratieve documenten, met name de identiteitskaart;
- Steun voor vrouwen om toegang te krijgen tot passende voorzieningen.
Ongeveer 674 vrouwen worden bereikt met deze acties die begonnen met opleidingscycli en steun bij het verkrijgen van subsidies voor de exploitatie van nieuwe grond. Uiteindelijk werd hen meer dan 300 hectare nieuwe landbouwgrond ter beschikking gesteld. Hun land wordt ook bedekt met biologisch afbreekbare mulchfolie. Naast een beter water- en onkruidbeheer verminderen zulke folie de behoefte aan gespecialiseerde arbeid, die voor vrouwen maar al te vaak ontoegankelijk is.
Met de steun van echtgenoten
Het succes van het programma is grotendeels te danken aan de inspanningen om de echtgenoten mee te krijgen en actief te steunen. DEFIA heeft hen van meet af aan betrokken bij de georganiseerde opleidingen om hun begrip voor de behoefte van hun vrouwen aan mondigheid en onafhankelijkheid te vergroten. De meesten van hen waardeerden deze aanpak, omdat zij hierdoor bewustgemaakt worden en het werk van hun vrouwen op het veld beter steunen.
“Wij zien onszelf soms als ‘God’: wij beslissen of onze vrouwen al dan niet aan een activiteit mogen deelnemen”, zegt Gérard Kougnitode, de echtgenoot van een van de deelneemsters aan de opleiding. “DEFIA begreep dit door ons bij de opleiding te betrekken en ons toe te staan de opleiding bij te wonen. Wij zijn blij met deze overweging en zijn vooral meer geneigd om onze vrouwen toe te laten tot deze opleidingen en coachingsessies omdat we weten wat er tegen onze vrouwen wordt gezegd. We staan er nu volledig achter.
Gérard is niet alleen blij dat zijn vrouw van de opleiding heeft kunnen profiteren, maar hij is ook erg enthousiast omdat de coaching hem in staat heeft gesteld zijn eigen zaak te verbeteren.
Concrete resultaten
Christiane, een 45-jarige moeder van zes kinderen, heeft de opleidingscyclus met succes afgerond. Ze gebruikt nu symbolen om haar behoeften te beschrijven en haar kasboek bij te houden. Ze kan haar budget plannen, organiseren en beheren en is zelfs in staat een ondernemingsplan op te stellen en in te dienen bij een microfinancieringsinstelling. “Onze begeleider was in staat om wat ik als moeilijk of zelfs onmogelijk beschouwde, omdat ik niet kon lezen of schrijven, mogelijk te maken”, zegt ze trots. “Ik bedank ook mijn man omdat hij me de door DEFIA georganiseerde opleidingen heeft laten bijwonen en me gedurende het hele proces heeft begeleid.”
Delphine KINDJIHOUANDE is een ananasproducente die ook in de gemeente Toffo woont. Zij kreeg een biometrische identiteitskaart.
“Ik ben erg blij. Als ik alle stappen om mijn identiteitskaart te krijgen alleen had moeten doorlopen, zou ik ontmoedigd zijn geraakt. Onze trainer gaf ons niet alleen nieuwe managementvaardigheden, maar hielp ons ook bij onze inspanningen. Met deze kaart ga ik onmiddellijk naar een microkredietinstelling om een lening aan te vragen en het geld te investeren in mijn land om het uit te breiden. Ik ga ook investeren om beter voor mijn gezin te kunnen zorgen.”
