Interview met Adélaïde Kourouma over stedelijk ondernemerschap in Guinee
Foto: het stedelijk ondernemerschapsteam van Enabel, met Adélaïde als projectmanager helemaal rechts.
Enabel is sinds 2016 actief in Guinee, onder meer in de ontwikkeling van de private sector. Het programma ‘Stedelijk ondernemerschap’ heeft tot doel groeiende Guineese bedrijven te versterken en te professionaliseren.
Waarom spitst Enabel zich toe op bestaande ondernemingen? Waarom niet op het oprichten van nieuwe ondernemingen?
Sommige projecten focussen meer op het oprichten van ondernemingen. Maar hier is het de bedoeling om via ‘Stedelijk ondernemerschap’ het economische weefsel van steden te versterken. Op die manier willen we stimuleren dat er lokale toegevoegde waarde en jobs gecreëerd worden.
Om dat doel te bereiken, gaan wij in zee met kleine ondernemingen met groeipotentieel. Vaak bestaan deze ondernemingen al enkele jaren en hebben zij een product of dienst ontwikkeld die goed in de markt ligt. Zij zijn de meest riskante fase, de eerste levensjaren zeg maar, voorbij. Zij hebben een paar werknemers in dienst en genereren inkomsten.
Het idee is hen te helpen dit potentieel te ontsluiten om door te groeien naar de volgende fase en meer toegevoegde waarde en jobs te creëren. Om een paar voorbeelden te noemen: ondernemingen die plaatselijke cosmetica op de markt brengen, een agentschap dat ecotoeristische rondreizen aanbiedt, afvalverwerkingsbedrijven, bouwbedrijven of nog, bedrijven die digitale toepassingen aanbieden rond stedelijke mobiliteit. We willen de ondernemingen die we begeleiden, veerkrachtiger maken en hun concurrentievermogen een boost geven.
Het programma is in 2019 van start gegaan. De ambitie is om tegen eind 2023 honderdvijftig ondernemingen te ondersteunen. We willen een tastbaar effect hebben op de inkomsten die deze ondernemingen genereren en op de werkgelegenheid die ze creëren.
Welke sectoren vallen onder dit programma?
Voor een zo groot mogelijke impact hebben wij ons geconcentreerd op drie prioritaire sectoren. Die voorzien in de behoeften van mensen die in de stad wonen. Ze hebben een groot potentieel voor toegevoegde waarde en het scheppen van werkgelegenheid. De drie sectoren werden geïdentificeerd aan de hand van veldwerk en een enquête bij 200 Guineese kmo’s.
De eerste sector bevat activiteiten rond de ‘duurzame stad en duurzaam bouwen’. Dat zijn allemaal bedrijven die actief zijn in de bouw en de afvalverwerking of die op de een of andere manier bijdragen aan de verbetering van het stadsmilieu. Voorbeelden zijn afvalinzamelings- en -terugwinningsbedrijven, ondernemingen uit de sector ‘bouw en openbare werken’ die met duurzame materialen werken, en een ecologische stomerij die een ophaal- en deponeerdienst voor wasgoed organiseert.
De tweede sector is ‘horeca en toerisme’. Er is een opkomende middenklasse in Guinee, die gebruik wil maken van diensten in de horeca, ontspanning, catering en het plaatselijk toerisme. Deze sector is ook heel belangrijk is om vrouwelijk ondernemerschap te stimuleren. Bij de enquête onder 200 kleine en middelgrote ondernemingen bleek dat in deze sector 50 % van de ondernemers vrouwen waren. Dat is veel hoger dan het gemiddelde voor alle sectoren samen (ongeveer 12 %).
De derde sector tot slot, is de ‘digitale’ sector, met ondernemingen die inspelen op de behoeften van particulieren of bedrijven: toepassingen ontwikkelen, thuisbezorgingsdiensten op basis van apps, enz. De digitale sector is bijzonder belangrijk om de innovatie in Guinee en het concurrentievermogen van de economie te ondersteunen.
Waaruit bestaat concreet de steun die jullie aan deze kmo’s bieden?
Het begint allemaal met een inventarisatie van de behoeften van de onderneming: Waar staat ze qua structurering? Wat zijn de mogelijkheden voor groei en commerciële ontwikkeling? Is de commerciële werking optimaal? Worden de teams goed geleid? Zijn de productieprocessen in orde?
Zodra deze inventarisatie klaar is, stellen wij samen met de ondernemer en zijn of haar team een plan op maat op. Wij willen de slaagkansen van de onderneming optimaal maken. Dat doen we door haar sterke punten uit te spelen. Zodra het plan vastligt, bepalen wij samen de doelstellingen en de indicatoren die wij zullen gebruiken om de prestaties te meten. Wij nemen ook indicatoren op met betrekking tot de sociale impact van de onderneming.
Tot slot volgen wij ook indicatoren op kortere termijn die verband houden met de mate van structurering van de onderneming: fiscale, boekhoudkundige en juridische situatie, formalisering van de werkgelegenheid, structurering rond de vaardigheden die voor de onderneming nodig zijn.
Dat laatste punt is van fundamenteel belang: alle kleine en middelgrote ondernemingen steunen in het begin van hun ontwikkeling op de vaardigheden van hun oprichter. De uitdaging van de groei bestaat erin uit deze ‘onemanshow’ of ‘onewomanshow’ te geraken door nieuwe medewerkers aan te trekken en de activiteit rond die nieuwe middelen te professionaliseren.
Om je een concreet voorbeeld te geven: wij steunen het bedrijf “Magic”, dat een dertigtal werknemers telt en actief is op het gebied van thuisleveringen en conciërgediensten. Dat soort ondernemingen is over het algemeen zeer kwetsbaar qua rentabiliteit, en heeft behoefte aan operationele robuustheid. Veel van de concurrenten zijn de afgelopen jaren ten onder gegaan. Daarom hebben wij ons geconcentreerd op het verbeteren van de operationele efficiëntie, het versterken van de teams en het uitvoeren van de groeistrategie.
Bij het begin van de coaching was de ondernemer niet uitgerust om de prestaties van zijn bedrijf dagelijkse te volgen. Dankzij de ondersteuning kon hij een dashboard creëren voor de dagelijkse monitoring van de leveringen, het absenteïsme, de klanttevredenheid, enz. Daardoor kon het bedrijf snel reageren op afwezigheden en zo de kwaliteit van de dienstverlening verbeteren.
Door zijn dagelijkse prestaties te verbeteren heeft onze ondernemer meer winst kunnen maken en de nodige middelen kunnen genereren om zijn groei te financieren. Vandaag, na meer dan tien maanden ondersteuning, is de ondernemer een nieuwe fase van zijn groei ingegaan. Hij lanceerde zijn activiteit in acht steden van het land, naast de hoofdstad Conakry waar hij actief was sinds de oprichting van zijn onderneming in 2017. Het bedrijf is nu ook geloofwaardig om financiering van lokale financiële instellingen los te krijgen.
Welke lessen hebben jullie al uit dit programma getrokken?
Een belangrijke les is dat we ons van meet af aan moeten concentreren op versterking van de teams en ondersteuning van de aanwerving, meer bepaald door profielen op te nemen in ondersteunende functies zoals boekhouding, verkoop of communicatie. We hebben al een positieve impact kunnen meten op de werkgelegenheid van de 12 ondernemingen die in de periode 2020-2021 steun hebben gekregen, met meer dan 15 nieuwe jobs.
Nu de dynamiek op gang is gebracht voor ondersteuningsfuncties, willen wij ons op dezelfde manier positioneren voor beroepsfuncties. Zo hebben wij kunnen vaststellen dat er grote problemen zijn op het gebied van machineonderhoud. Onze volgende uitdaging is dus aan de slag te gaan op dat gebied.
Een andere les betreft het profiel en de behoeften van vrouwelijke ondernemers. Over het algemeen staan zij aan het hoofd van bedrijven die kwaliteitsproducten of -diensten aanbieden die zich onderscheiden van de concurrentie.
Zo biedt Les Roses de Marie karitéproducten aan die worden verkocht in kleine verpakkingen, aangepast aan de behoeften van de klanten, Blue Cleaners biedt een wasbehandelingsservice op basis van biologisch afbreekbare producten, Yogo biedt lokale yoghurt op basis van lokale ingrediënten (hibiscusbloemen, baobabvruchten).
Vrouwelijke ondernemers moeten hun activiteit als ondernemer vaker combineren met een statuut als werknemer, en zij moeten hun bedrijf ook vaker op afstand beheren omdat ze ook voor hun gezin moeten zorgen.
