Van een logica van problemen overstappen op een logica van kansen

Hoe zien jullie het afgelopen jaar?

Jean Van Wetter –  Ik ga zo meteen in op wat we allemaal verwezenlijkt hebben. Maar eerst wil ik de medewerkers van Enabel overal ter wereld bedanken. Dankzij hun werk hebben wij onze lopende programma’s kunnen voortzetten en nieuwe programma’s kunnen opstarten. Dankzij hun inzet hebben wij ons steentje kunnen bijdragen om samen met onze partnerlanden een antwoord te bieden op de coronacrisis. Tegelijkertijd hebben wij met succes veranderingsprojecten kunnen uitvoeren. Ik denk hierbij aan het opzetten van ‘collaborative governance’ en de invoering van ons WiTiP-model – Working independently of Time and Place. WiTiP reorganiseert het werk bij Enabel in die zin dat e

Delphine Moralis – Crisissen en transformatieprojecten brengen heel wat stress teweeg. Het feit dat onze teams hun werk in een dergelijke context met succes konden uitvoeren, zegt veel over hun motivatie. Het zijn gepassioneerde mensen die zich ten volle inzetten om hun projecten vooruit te helpen. Daar zijn wij heel trots op. Wij willen blijven werken met een mensgerichte aanpak. Dit geldt zowel voor Enabel als voor onze verschillende partners in België, Afrika en het Midden-Oosten. Wij zijn nu in een periode waarin dialoog, luisterbereidheid en samenwerking onontbeerlijk zijn geworden. Ze zijn nodig om bruggen te slaan tussen de verschillende betrokken organisaties en instellingen, en om het welslagen van onze projecten te verzekeren.

Wat zijn de krachtlijnen die de actie van Enabel sturen?

Jean Van Wetter – Voor mij zijn dat er drie: samen gemeenschappelijke uitdagingen oplossen, van een logica van problemen overstappen op een logica van kansen, en naar onze partners luisteren.

Delphine Moralis – Vandaag is het belangrijk om een globale, holistische benadering van problemen te ontwikkelen. Nadenken over de strijd tegen de gevolgen van de klimaatverandering betekent nadenken over landbouw, herbebossing en waterbeheer. Maar als je verder kijkt, besef je dat het ook raakvlakken heeft met de strijd tegen ongelijkheid, de begeleiding van migratiestromen en het gezondheidsbeleid. Het is dus nodig om elke actie in een globale context te plaatsen.

Enabel stelt ongeveer 2000 mensen tewerk. Daarvan werken er slechts 230 in Brussel. De rest werkt in de partnerlanden. Zo kunnen wij uitdagingen en ideeën naar voren brengen en meewerken aan oplossingen die aansluiten bij de plaatselijke realiteit.
Jean Van Wetter – Algemeen directeur Enabel

Wat betekent dat, van een logica van problemen overstappen op een logica van kansen?

Jean Van Wetter – Neem nu de coronacrisis. Zoals vele landen was ook België betrokken bij het COVAX-programma om vaccins te leveren aan minderbedeelde landen. Maar we beseften al snel dat we op langere termijn moesten denken, dat we aan structurele oplossingen moesten werken. Dus hebben we twee projecten opgezet. In Senegal hebben we de oprichting gesteund van een ‘labo’ dat de gehele farmaceutische industrie samenbrengt: overheden, publieke instellingen, plaatselijke en internationale private ondernemingen… Kortom, alle actoren die op de een of andere manier bij de farmaceutische productie van het land betrokken zijn. Dankzij dat ‘labo’ kon een actieplan worden opgesteld voor de lokale productie van coronavaccins, met precieze taken en verantwoordelijkheden voor de verschillende lokale en internationale spelers.

Zo kon Enabel een project uitwerken om de oprichting van een Geneesmiddelenbureau te ondersteunen. Daarnaast hebben wij de Food & Drug Administration (FDA) van Rwanda gesteund bij het verkrijgen van de noodzakelijke goedkeuringen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Op die manier kan de lokale vaccinproductie worden gecertificeerd en kunnen de vaccins in de hele regio worden verdeeld. In plaats van alleen maar het probleem van de beschikbaarheid van vaccins op te lossen, hebben wij gewerkt aan een betere responscapaciteit op het Afrikaanse continent.

In beide voorbeelden speelt samenwerking een belangrijke rol. Is dat een koers die Enabel vaart?

Delphine Moralis – Ik spreek liever over co-creatie. Onze partners van bij het begin bij het project betrekken. Dat is dé manier om duurzame resultaten te behalen. Wij willen af van het silo-denken en echte partnerschappen tot stand brengen. Dat is voor iedereen een win-winsituatie. Het belangrijkste is om echte luisterbereidheid te ontwikkelen.

Jean Van Wetter – Dat vereist een permanente aanwezigheid in de partnerlanden en contact met de plaatselijke realiteit. Enabel stelt ongeveer 2000 mensen tewerk. Daarvan werken er slechts 230 in Brussel. De rest werkt in de partnerlanden. Zo kunnen wij uitdagingen en ideeën naar voren brengen en meewerken aan oplossingen die aansluiten bij de plaatselijke realiteit.

Delphine Moralis – Dat ligt in de lijn van onze dynamiek van ‘kansen’. Om kansen – we spreken ook van ‘opportuniteiten’ – te vinden, moeten we luisteren naar de mensen in de partnerlanden. Als we op lange termijn denken, zien we dat onze wereld volop verandert: Europa vergrijst, en binnenkort zal de meerderheid van de Afrikaanse bevolking jonger zijn dan 18 jaar. Dialoog en co-creatie worden cruciaal, anders zal onze actie volledig achterhaald raken.

Een holistische benadering op problemen is belangrijk. Nadenken over de strijd tegen de gevolgen van de klimaatverandering betekent nadenken over landbouw, herbebossing en waterbeheer. Maar als je verder kijkt, besef je dat het ook raakvlakken heeft met de strijd tegen ongelijkheid, de begeleiding van migratiestromen en het gezondheidsbeleid.
Delphine Moralis – Voorzitster raad van bestuur Enabel

 Je komt vaak terug op het idee van Team Belgium. Wat houdt dat precies in?

Delphine Moralis – Team Belgium is het idee dat Enabel vandaag niet alleen zijn eigen expertise moet inzetten, maar ook gerichte expertise moet gaan zoeken waar die te vinden is. Zo heeft Enabel in 2021 een rondetafel georganiseerd met alle spelers uit de farmaceutische sector in België. Dat gebeurde op initiatief van minister Kitir en in nauwe samenwerking met het ministerie van Buitenlandse Zaken. Sciensano, de universiteiten, het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten, de FOD Volksgezondheid, Pfizer, Johnson & Johnson, Univercells… tekenden present. Wij hebben samen nagedacht over wat België voor zijn Afrikaanse partners zou kunnen betekenen, met de expertise van de verschillende deelnemers. Dat is de geest van Team Belgium.

En wat met Team Europe?

Delphine Moralis – Het idee is hetzelfde: we moeten de verschillende expertises op Europees niveau bundelen. Zo kunnen we samen een antwoord bieden op de problemen waarvoor de partnerlanden onze steun inroepen. Enabel speelt daarbij een belangrijke rol. Dankzij onze betrokkenheid bij Team Europe hebben we in 2021 alles samen meer dan 90 miljoen euro gekregen om deel te nemen aan programma’s van de Europese Unie – of zelfs van andere Europese landen die om onze expertise hebben gevraagd.

Hoe is de samenwerking met de voogdijminister van Enabel, Meryame Kitir?

Jean Van Wetter – Wij sluiten ons volledig aan bij de visie van de minister van Ontwikkelingssamenwerking, Meryame Kitir. Onder haar impuls heeft Enabel in 2021 een groot aantal nieuwe programma’s opgezet. Zo hebben wij een regionaal programma gelanceerd om de strijd aan te binden tegen de klimaatverandering. Daarbij zijn verschillende landen in de Sahel-regio en ook Senegal betrokken. Wij hebben ook een programma voor sociale bescherming gelanceerd met Rwanda, Oeganda en de DR Congo. En we hebben nieuwe vijfjarenprogramma’s gelanceerd in Palestina en Niger. De samenwerking is dus uitstekend. We hopen dat die in 2022 ook zo blijft en dat we op hetzelfde elan verdergaan.