Interview met Pierre, Junior Expert in Milieu voor Enabel
Dit is het verhaal van Pierre in Guinee. Hij is bio-ingenieur en heeft voor het project ‘SANITA Villes Propres’ van Enabel gewerkt. Hij ging op zoek naar terugwinnings- en recyclingkanalen voor huishoudelijk afval. Hij vertelt over zijn avontuur, dat een paar maanden voor het begin van de coronacrisis begon.
Wat heeft hij bereikt en wat heeft hij geleerd door samen te werken
met een jonge Guineese stagiair?
Een saneringsproject in het teken van expertise en milieuzorg
Pierre, bio-ingenieur, vertrok naar Conakry om systemen te ontwikkelen voor de verwerking van huishoudelijk afval in een stedelijke omgeving. Hij werkte mee aan ‘SANITA Villes Propres’ van Enabel. Dat is een door de EU gefinancierd programma voor stedelijke sanering en ontwikkeling in Guinee. Het beheer van vast afval in de hoofdstad Conakry en de stad Kindia professionaliseren, dat is het doel. Daar komt heel wat bij kijken: de huis-aan-huisinzameling, sortering en recyclage van afval verbeteren, maar ook wegen aanleggen en goten schoonmaken om regenwater efficiënter af te voeren.
Door de coronapandemie werd Pierre tijdens zijn contract voor enkele maanden teruggehaald naar België. Hij kon zijn opdracht op afstand verderzetten, maar boekte niet de vooruitgang waarop hij had gehoopt. Daarom besliste hij om zijn contract met zes maanden te verlengen. Zo kon hij zijn jaardoelstellingen halen.
Hoe is het avontuur in Guinee begonnen? Wat waren je eerste indrukken toen je aankwam?
Eind 2018 was ik afgestudeerd als bio-ingenieur. Het jaar daarop vloog ik als Junior Expert in Milieu naar Guinee om mee te werken aan een stedelijk saneringsproject. Het was een grote uitdaging, zowel op persoonlijk als op professioneel vlak. Voor de eerste keer vertoefde ik zo lang alleen in het buitenland. En op professioneel vlak was het mijn allereerste ervaring in een onbekend vakgebied.
Zo kwam ik in Conakry terecht. Daar zou ik een jaar blijven, of misschien langer moest het me bevallen. Ik liet de Belgische winter achter me en trok naar Guinee in volle droog seizoen, verscheurd tussen de pijn van het afscheid en de vreugde van de vele ‘hallo’s’ die zouden volgen.
In de hoofdstad Conakry worden al je zintuigen voortdurend geprikkeld, in positieve en negatieve zin. De geuren, de drukte, het lawaai … en het afval. Je kunt er niet omheen. De vervuiling leek geen invloed lijkt te hebben op het goede humeur en de levensvreugde van de stadsbewoners. Toch waren het belang en de inzet van het project waaraan ik zou deelnemen van meet af aan duidelijk. De uitdaging was enorm!
Die eerste indrukken van de agglomeratie maakten me alleen nog gemotiveerder om deze stad te helpen saneren. Met veel overtuiging sloot ik me aan bij het Enabel-team van het programma ‘SANITA Villes Propres’. Het team bestaat uit 40 medewerkers, ieder met zijn of haar vaardigheden. Die interdisciplinariteit is echt nodig om de waaier aan geplande acties uit te voeren: saneringsinfrastructuur aanleggen, capaciteit opbouwen bij de belanghebbenden, een afvalbeheersysteem opzetten, systemen digitaliseren, mensen voorlichten enz.
Wat doet een Junior Expert in Milieu eigenlijk in zo’n project?
Binnen dat grote team zorgde ik voor de ontwikkeling van terugwinnings- en recyclingkanalen voor huishoudelijk afval. Ik begon met een leeg blad en kreeg de nodige autonomie en het vertrouwen om actie te ondernemen.
De prioriteit voor terugwinning lag in de eerste plaats bij het organisch afval, dat het grootste volume vertegenwoordigt. Ik ben dus begonnen met het zoeken naar gunstiger afzetmogelijkheden voor organisch materiaal dan de stortplaats. Zo ontstond een proefplatform voor compostering, waar we konden experimenteren met de omzetting van vergistbaar1 afval in organische meststof voor groenteteelt in de stadsrand.
Het proefproject voor compostering bracht me vervolgens naar het stadje Kindia, om het project daar te herhalen. Een mooie gelegenheid om met de boerenorganisaties de problematiek van landbouwgrondstoffen te bespreken. Die vele ontmoetingen op het terrein hebben samen met workshops de koers uitgezet voor de ontwikkeling van ‘composteringskanalen’ om tegemoet te komen aan de verwachtingen van de plaatselijke landbouw.
Vervolgens werd gesproken over het opzetten van terugwinningskanalen voor andere categorieën van afval (kunststoffen, metalen, elektrische apparatuur enz.). Maar voor we overhaast acties zouden opzetten die niet in de lokale context passen, hebben we eerst onderzoek gedaan naar de verschillende actoren die al in de hoofdstad actief zijn op het gebied van terugwinning. Heel wat mensen houden zich al bezig met het recycleren van die terugwinbare materialen, ook al zijn ze weinig zichtbaar en moeilijk te vinden. We moesten eerst een beeld krijgen van wat er al bestond, zowel op industrieel als ambachtelijk vlak, om geschikte manieren aan te reiken om die activiteiten te versterken.
Voor die veldonderzoeken heb ik een team van professionele onderzoekers aangetrokken. Samen trokken we door de straten van de hoofdstad op zoek naar recycleerders die in de schaduw opereerden. We spraken ook met productiebedrijven (verpakking enz.) en recyclingbedrijven om te peilen naar de sterktes/zwaktes van elke sector. Op basis van die honderden enquêtes zijn we nagegaan voor welke materiaalstromen er al afzetmogelijkheden bestonden.
Bovendien hebben we de terugwinningskanalen in kaart gebracht, een schatting gemaakt van de verwerkte volumes en van de kwaliteit van de gezochte materialen, de onbevredigde behoeften onderzocht enz. Het was duidelijk dat de terugwinningskanalen voor plastic en elektronisch afval beter gestructureerd en georganiseerd moesten worden, ook al was er al een intensieve activiteit. Voor het metaalafval moesten we daarentegen niet ingrijpen.
Waar ben je het meest trots op na anderhalf jaar werken als Junior Expert?
Mijn opdracht loopt ten einde. De eerste compostvolumes zijn rijp, klaar om op de velden te worden verspreid.
We hebben synergieën tot stand gebracht met belanghebbenden die het ondernemerschap stimuleren, om zo de ontwikkeling van veelbelovende waardeketens op gang te brengen. De opvolging is verzekerd: er komt een nieuwe Junior Expert die mijn werk zal verderzetten.
Ik ben ook erg blij dat de Guineese stagiair die ik heb aangeworven, is aangenomen als lid van het projectteam. De ervaring en kennis die hij heeft verworven tijdens zijn stage gaven de doorslag. Het team is bovendien versterkt met een extra persoon. Die zal zorgen voor de follow-up van de steeds groeiende terugwinningsactiviteiten.
Wat heb je dankzij deze ervaring geleerd over jezelf, en ook op professioneel vlak?
Op persoonlijk vlak heb ik een onbekend land kunnen ontdekken dat elke dag iets nieuws in petto heeft. In Guinee kun je eindeloos ontdekken en verrast worden. Hoewel de wat ruige omgeving van Conakry de reiziger misschien afschrikt, moet je verder en hoger kijken.
“De gastvrijheid en vriendelijkheid van de inwoners laten een heerlijk frisse wind door de stad waaien!”
Professioneel gezien was het een unieke kans om een eerste beroepservaring op te doen. Ik kreeg heel wat autonomie en verantwoordelijkheid. Het vertrouwen dat mijn collega’s in mij stelden, was van onschatbare waarde. Zo kon ik de verschillende taken met vertrouwen uitvoeren. Mijn persoonlijke initiatieven werden altijd enthousiast onthaald.
“Hoewel ik op papier een ‘junior’ was, hebben mijn collega’s me altijd beschouwd als ‘eindverantwoordelijke’ voor mijn domein.
Daardoor kon ik me er ook naar gedragen!”
Wat vond je leuk aan je werk?
Mijn werk was zo gevarieerd dat routine geen kans kreeg. Door de vele ontmoetingen heb ik mensen uit alle lagen van de bevolking leren kennen. Ik ontmoette soms in dezelfde werkweek een burgemeester, een smid, een minister, een boer, een bedrijfsleider, een afvalophaler enz.
Wat heeft het Juniorprogramma je bijgebracht?
Het Juniorprogramma heeft me de kans gegeven de wereld van de ontwikkelingssamenwerking te ontdekken en bepaalde vooroordelen over deze sector te doorprikken. Bovendien weet ik voortaan onder welke voorwaarden een project kan slagen, hoe je de grenzen van een actie het best vaststelt … Mijn kijk op ontwikkelingssamenwerking is nu kritischer en beter geïnformeerd.
Hoewel ik niet per se een loopbaan in de saneringssector ambieer, heb ik heel veel bijgeleerd op dat gebied. De kracht van SDG 6 ‘Toegang tot en duurzaam beheer van water en sanitatie voor iedereen’ ligt ongetwijfeld in het feit dat deze doelstelling zowel de menselijke gezondheid als het milieu ten goede komt!
“Ik zie dat de projecten in goede handen zijn. Ik kan dus met een gerust gemoed vertrekken maar zal al die mensen missen!”
Wat komt er na het Juniorprogramma?
Sinds kort ben ik terug in België. Ik ben op zoek gegaan naar een professionele uitdaging in de milieusector, en die hoefde niet per se met ontwikkelingssamenwerking te maken hebben. Zo vond ik een baan als gezondheids- en milieuverantwoordelijke bij Inter-Environment Wallonie.
Dat ik in een moeilijke omgeving zoals in Guinee heel wat verschillende zaken kon doen en kennismaakte met projectbeheer, is een onbetwistbare troef op de arbeidsmarkt, zowel in België als internationaal.
Voorlopig wil ik niet meer naar het buitenland. Ik moet mijn ervaring in Guinee eerst laten bezinken. Wat stabiliteit zal me goed doen en me helpen te bepalen waar ik precies heen wil.
Concluderend kan ik het Juniorprogramma aanbevelen aan alle jongeren die zichzelf herkennen in de volgende trefwoorden: reizen, nieuwsgierig, twijfelen, engagement, vragen stellen, geen ervaring … Kortom, aan alle jongeren die op zoek zijn naar zingeving en zich willen inzetten voor een duurzame transitie.
“Waar we ook wonen, we moeten samen de handen uit de mouwen steken! Zelfs als junior en zonder ervaring kun je iets betekenen.”
