Nieuws
08 juni 2021
Stenen boogbruggen in Tanzania
Innovatie met wortels in de geschiedenis
De toegang van plattelandsgemeenschappen tot scholen, ziekenhuizen, markten en banen is afhankelijk van oversteekplaatsen van rivieren. Die plaatsen zijn vaak gevaarlijk. Een veilige oversteek het hele jaar door via een stenen boogbrug is daarom een basis voor duurzame ontwikkeling.
De bevolkingsgroei en de geografische verspreiding van de inwoners in Tanzania zet de mobiliteitsinfrastructuur onder grote druk. Helaas kan de nationale overheid nauwelijks aan de snel toenemende vraag voldoen. Hoognodige infrastructuurprojecten waarbij gebruik wordt gemaakt van conventionele technieken, zoals staal en gewapend beton, zijn vaak erg duur.
Dankzij de beproefde technologie van stenen boogbruggen is een gedecentraliseerde aanpak die is verankerd in lokale overheidsstructuren, mogelijk. Het is een kosteneffectieve methode met een hoge mate van plaatselijk eigenaarschap. Zo wordt een langdurige verbetering van plattelandswegen gegarandeerd.
Lokale arbeid, lokale materialen
“We hebben geen veilige weg om van of naar ons dorp te gaan, vanwege de grote rivier, de Kaseke. De rivier maakt ons het leven moeilijk, vooral als er veel regen valt, kunnen de mensen helemaal niet naar de overkant. Met de brug is er eindelijk een veilige manier om ons dorp te bereiken en goederen naar andere markten te vervoeren” – Magdalena Leonard Kagege, Burgemeester van Nyabigufa
Gewoonlijk wordt voor bruggen beton of staal gebruikt. Die technieken vereisen veel industriële materialen en een geringe hoeveelheid arbeid. Op het platteland van Tanzania is het echter zeer duur om industriële materialen te gebruiken, maar arbeid is dan weer goedkoop.
De steenbogentechniek speelt hierop in. Zo wordt gebruikgemaakt van materialen die ter plaatse gemakkelijk beschikbaar zijn, zoals stenen, zand en water om de mortel en het hout te mengen, in een arbeidsintensief proces. Op die manier kunnen de bouwkosten met gemiddeld 80 tot 85 % worden verminderd en wordt de koolstofuitstoot met 50 tot 80 % gereduceerd. Er wordt immers minder cement en wapeningsstaal gebruikt in vergelijking met conventionele bouwtechnieken.
Metselbruggen omzeilen ook een aantal nadelen van conventionele alternatieven, zoals het gebruik van stalen of betonnen duikers. Die duikers breken vaak bij ruw transport over hobbelige wegen vanuit industriële centra. Omdat ze relatief licht zijn, worden duikers ook wel eens weggespoeld bij overstromingen. Verder worden dergelijke geprefabriceerde elementen soms gestolen. Mensen graven ze op en proberen ze door te verkopen om wat extra geld te verdienen.
Stenen boogbruggen worden al meer dan 2000 jaar gebouwd en sommige van de vroege structuren zijn vandaag nog steeds in zwang. De Brug van Fabricius in Rome bijvoorbeeld, heeft twee bogen van elk 24 m en werd meer dan 2000 jaar geleden gebouwd. Zowel het ontwerp als de uitvoering berusten op eenvoudige vuistregels die in de loop der tijden hun sporen hebben verdiend. Zo wordt het ingewikkelde ontwerp en de precisiegevoelige uitvoering van stalen en betonnen bruggen omzeild.
Enabel kiest voor deze kosteneffectieve technologie om dezelfde positieve resultaten te bereiken als met meer conventionele betonnen of stalen bruggen, zonder dat daarvoor aanzienlijke financiële steun van de centrale overheid nodig is. Dat verleent lokale overheden autonomie en stelt hen in staat meer plattelandswegen te verbeteren zonder hun budget te verhogen.
Betrokkenheid van de gemeenschap
De steenboogtechnologie heeft een kostenbesparing van 80 % ten opzichte van betonnen of stalen bruggen en kan worden uitgevoerd via een openbare aanbestedingsprocedure.
Een andere mogelijkheid is dat het dorp en de Tanzanian Rural and Urban Roads Agency (TARURA) erbij betrokken worden met verdeelde verantwoordelijkheden: het dorp levert stenen en zand, TARURA zorgt voor het toezicht en Enabel voor de technische ondersteuning. Naast het kostenvoordeel creëert de aanpak eigenaarschap, zorgt voor capaciteitsversterking en geeft het lokaal leiderschap meer zeggenschap.
Een gemiddeld jaarlijks TARURA-budget kan 1 betonnen brug financieren via een openbare aanbesteding. Hetzelfde budget kan in plaats daarvan worden gebruikt voor de financiering van 5 stenen boogbruggen via een openbare aanbesteding of 10 stenen boogbruggen door de plaatselijke gemeenschap erbij te betrekken.
De betrokkenheid van het dorp omvat de levering van stenen, zand, water, hout, maar de belangrijkste bijdrage is die van occasionele arbeid. Hierdoor wordt er nu met andere ogen naar de brug gekeken: van een overheidsinterventie – en dus geen lokale verantwoordelijkheid – wordt de brug nu een bezit van de gemeenschap. Het gemeenschappelijk goed vereist dus vóór, tijdens en na de bouw de aandacht van de gemeenschap.
Blik op de toekomst
Enabel heeft een bouwhandleiding geschreven en deze in het Swahili vertaald zodat TARURA ze kan gebruiken.
Dankzij de nauwe samenwerking met de mensen van TARURA tijdens het project, krijgt de techniek steeds meer belangstelling. Tot dusver is de techniek al gepromoot door de nationale directeur van TARURA. Momenteel worden 3 boogbruggen gebouwd zonder steun van Enabel en buiten het interventiegebied van Enabel, dat momenteel beperkt is tot de noordoostelijke regio Kigoma. Binnen de regio Kigoma is TARURA ook begonnen met de bouw van 2 stenen boogbruggen, los van het Enabel-project.
In een notendop
- Tanzania heeft een bevolking van rond de 55 miljoen mensen, met een jaarlijkse groei van 3 %
- De bouw van bruggen is in 2018 begonnen
- Doel voor 2022 is 70 bruggen af te werken
- Brugoverspanningen variëren van 1,1 tot 31 m
- De budgetten voor de bruggen variëren van 2400 EUR tot 35.500 EUR. Ze worden voor 80 % gefinancierd door het Enabel project en voor 20 % door lokale bijdragen. Dat zijn meestal bijdragen in natura, zoals stenen.
- 97 % van de dorpsbewoners zegt persoonlijk voordeel te ondervinden nadat de brug werd gebouwd.
- 99 % van de dorpsbewoners zegt voordelen te zien voor hun gemeenschap nadat de brug werd gebouwd.
- De financiële kosten liggen 80 % lager dan een gelijkwaardige conventionele brug van gewapend beton.
- De koolstofuitstoot ligt 80 % lager dan bij een gelijkwaardige conventionele brug van gewapend beton. Dat is te danken aan het feit dat er minder cement en geen wapeningsstaal wordt gebruikt en dat er dus minder industriële materialen vervoerd worden.
Foto’s: © Enabel
