Waterontwikkeling op het platteland in Mozambique

Toegang tot drinkwater in Mozambique

Sinds oktober 2013 heeft het project Water Supply Gaza van het Belgisch ontwikkelingsagentschap de toegang tot drinkwater in het noorden van de provincie Gaza in Mozambique met succes verbeterd. Typisch voor deze vrij droge streek zijn de afgelegen en sterk verspreide dorpen, die maar enkele, vaak zoute waterbronnen hebben. Ondanks die obstakels heeft het project veel water- en zuiveringsinstallaties in de streek geïnstalleerd en gemoderniseerd, en op die manier het leven van de landelijke bevolking in de provincie sterk verbeterd.

Om de bevolking van het landelijke Mozambique van drinkwater te voorzien, gebruikt het project in Gaza vaak oplossingen met hernieuwbare energie. Niet alleen hebben de begunstigde dorpen geen toegang tot een betrouwbare en zuivere waterbron, ze zijn ook vaak niet aangesloten op het nationale elektriciteitsnet. Op de weinige plaatsen waar ze wel toegang tot het elektriciteitsnet hebben, is de stroomvoorziening vaak onbetrouwbaar met frequente onderbrekingen die dagenlang aanhouden.

Als de toegang tot de enige waterbron in het gebied van dit net afhangt, kunnen stroomonderbrekingen verwoestende gevolgen hebben. Daarom heeft het project van Enabel in Gaza zich van meet af aan op onafhankelijke en milieuvriendelijke energie gericht: bijna alle geïnstalleerde waterpompen zijn minstens gedeeltelijk uitgerust met zonnepanelen om de systemen te doen werken op goedkope en hernieuwbare energie.

Nieuwe aanpak, nieuwe technologie

Geen manuele pompen meer

Het is belangrijk om af te stappen van manuele pompen omdat die alleen geïnstalleerd kunnen worden vlak boven bronnen. In de provincie Gaza liggen zoetwaterbronnen vaak buiten de dorpen en zijn ze niet gemakkelijk toegankelijk voor de plaatselijke bewoners. Het project heeft met succes verschillende elektrische zonnepompen geïnstalleerd bij boorgaten met drinkbaar water, die dan op afstand water pompen in reservoirs van nabijgelegen dorpen. Het drinkwater rechtstreeks naar de dorpen pompen verbetert aanzienlijk de vlotte toegang tot water.

Het is belangrijk om te investeren in nieuwe technieken om water op te sporen, om zo de kwaliteit en het zoutgehalte van het water in de boorgaten te beoordelen. In de Gazastreek bestaan veel grondwaterputten uit verschillende lagen – de ene waterlaag is drinkbaar, de andere niet. Na het graven van een boorgat spoort de eenvoudige technologie op uit welke lagen water geput kan worden om de bevolking zoet, drinkbaar water te bieden, en welke waterlagen vermeden moeten worden. Deze techniek waarborgt de efficiëntste ontginning van zoet water uit een boorgat, ook al bevat dat zowel zout als drinkbaar water.

Ontzilting – een nieuwe oplossing in Mozambique

Als er geen zoet water in het grondwater in een bepaald gebied gevonden kan worden, wordt er geïnvesteerd in ontziltingsinstallaties, vooral als men weet dat Mozambique ruim 2.500 kilometer kustlijn heeft. Het Belgisch Ontwikkelingsagenschap voert nu zijn eerste ontziltingsproject in de provincie Gaza uit. In samenwerking met Leefmilieu Brussel (BIM) van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zal het project ontziltingsapparaten installeren in zes verschillende dorpen, waar de waterbron te zout is om er veilig van te drinken.

Ook hier wordt veel aandacht besteed aan groene oplossingen met hernieuwbare energie: zowel de pompen als het ontziltingsapparaat zijn uitgerust met zonnepanelen en de energie wordt opgeslagen via een ultramoderne technologie die gebruikmaakt van druktanks in plaats van batterijen.

Digitalisering en dataverzameling

Sinds 2015 stelt Enabel de plaatselijke technici de Akvo Flow-app ter beschikking, die op smartphones en tablets geïnstalleerd wordt. De technici ter plaatse worden opgeleid om de software te gebruiken en verzamelen dan met de app nauwkeurige gegevens over de waterinstallaties in hun gebied. Hiervoor werd de software aangepast om waterinstallaties doeltreffend te controleren: er werd een specifieke en duidelijke vragenlijst opgesteld die de plaatselijke technici met enkele klikken moeten invullen bij elk bezoek aan een waterinstallatie in hun gebied.

De informatie die ze moeten verzamelen, betreft de operationele status van de installaties, de waterkwaliteit, foto’s van de installatie en zo nodig extra opmerkingen. Bovendien uploadt de software automatisch de gps-coördinaten van de plaats waar de vragenlijst ingevuld is, waardoor het duidelijk is welke installatie gecontroleerd werd, waar en wanneer. Zo wordt de foutmarge heel erg klein, wat de verzamelde gegevens heel betrouwbaar maakt. Dan uploadt de software al die informatie op de Akvo Flow-server, waar de gebruikers (de technici op het terrein) de realtime-updates kunnen zien. Intussen kunnen de systeembeheerders de dataverzameling gemakkelijk controleren, beheren en opvolgen.

Dankzij de Akvo Flow-database kan Enabel Mozambique en de plaatselijke partners de watersituatie in de provincie Gaza opvolgen, en operators kunnen indien nodig meteen optreden bij technische problemen. Het systeem controleert momenteel 1.965 waterinstallaties in de Mozambikaanse provincie Gaza en het project zal verder uitgebreid worden in 2017-2018.

‘In het noorden van de Gaza Regio zal 23% van de bevolking op het platteland worden getroffen. 55.000 inwoners en hun vee zullen toegang hebben tot water.’

Hoe gaan we verder?

Met zijn inspanningen heeft het Water Gaza Project het leven van 55.000 plaatselijke bewoners en hun vee in positieve zin veranderd.

Bovendien heeft Enabel met zijn innovatieve aanpak, de opleiding van de plaatselijke bevolking in het gebruik van nieuwe technologieën, bewustmakingscampagnes en een onafgebroken rechtstreekse samenwerking met de plaatselijke partner (Nationaal Waterdirectoraat – DNAA), de rol van de lokale actoren in de sector versterkt.

Gaza staat nu bekend als de eerste provincie in heel Mozambique met een volledige en betrouwbare databank van de waterinfrastructuur. Dezelfde methode wordt binnenkort waarschijnlijk ook in de andere provincies toegepast.

© Foto’s: Enabel/Isabel Corthier